Autor: Jacek Będkowski

Jak przyznają ratownicy TOPR coraz więcej turystów poruszających się zimą po tatrzańskich szlakach posiada odpowiedni sprzęt. Nie wszyscy potrafią się jednak nim posługiwać. Nawet najlepszy ekwipunek nie jest też w stanie pomóc, gdy ktoś podejmuje błędne decyzje i uparcie dąży do celu w niesprzyjających warunkach.

Według statystyk TOPR najwięcej poważnych wypadków w sezonie zimowym wiąże się z upadkiem z wysokości, zazwyczaj, gdy pokrywa śnieżna jest twarda lub zlodzona.

„O ile turyści często posiadają już sprzęt ułatwiający poruszanie się w takich warunkach, to często używają go nieumiejętnie i nieadekwatnie do warunków czy terenu. Takim przykładem są tzw. raczki, które świetnie się sprawdzą na spacerach w dolinach, ale są niezwykle niebezpieczne w terenie wysokogórskim, gdzie dają fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Coraz więcej osób posiada też sprzęt lawinowy, ale w tym wypadku równie ważna – jeżeli nie ważniejsza – jest umiejętność rozpoznania zagrożenia. To z kolei wymaga zainteresowania się tematem i nabycia umiejętności korzystania z dostępnych informacji w postaci komunikatu lawinowego, prognozy pogody czy też czytania terenu. Niezbędne jest ukończenie kursu lawinowego.”

– tłumaczy Jan Krzysztof, Naczelnik TOPR. Na szczęście, jak podkreślają organizatorzy tego typu szkoleń, z roku na rok przybywa turystów pieszych, skiturowców i snowboardzistów, którzy chcą zdobyć wiedzę i umiejętności pozwalające bezpieczniej poruszać się zimą po górach.

Podejście na Kozią Przełęcz fot. Franek Przeradzki / Kursy Lawinowe PZU

„Przez 15 lat organizacji szkoleń lawinowych obserwujemy duże zmiany. Turyści są bardziej świadomi zagrożeń i konieczności używania określonego sprzętu. Zainteresowanie szkoleniami też stale rośnie, nie mam wątpliwości, że wiele z blisko 3000 osób, które uczestniczyły w naszych kursach przyczyniło się do promocji bezpieczeństwa i odpowiedzialnych zachowań.”

– mówi Andrzej Lesiewski, organizator akcji Kursy Lawinowe PZU, w ramach której odbywają się kursy lawinowe i skiturowe prowadzone przez ratowników TOPR. Zwraca przy tym uwagę na to, że jednym z najważniejszych celów szkoleń jest przekazanie uczestnikom wiedzy i umiejętności, które pozwalają przede wszystkim uniknąć wypadku –

„Dzięki ratownikom prowadzącym nasze szkolenia wiele osób uświadamia sobie, że umiejętność rezygnacji jest jedną z najważniejszych w przypadku działania w górach. Bo to błędne decyzje zaczynają zazwyczaj sekwencję zdarzeń, które kończą się wypadkiem.”

Lawinowe ABC fot. Kursy Lawinowe PZU

„Uparte dążenie do celu i niedopasowanie planów do panujących warunków i umiejętności jest od wielu lat główną przyczyną wypadków, do jakich dochodzi w górach. Problemem jest nasza psychika i zachowania w grupie. Bardzo trudno jest ludzi zmotywować do działania, ale jeszcze trudniej zniechęcić, kiedy już jakieś działania podjęli. Warto jednak pamiętać, że zima w górach to nie czas, by uczyć się na błędach, bo często mogą one mieć tragiczne konsekwencje.”

– dodaje Naczelnik TOPR.

Lawinisko fot. Kursy Lawinowe PZU

Od torowania w zamieci śnieżnej, przez jazdę na nartach w głębokim puchu, po trawersy południowych stoków w prażącym, kwietniowym słońcu. Jak się okazuje trzy dni w Tatrach wystarczą, by w górach trafić na każde warunki i przeżyć sezon w pigułce. Bez zdobywania najwyższych szczytów i zjeżdżania najtrudniejszymi żlebami, klasyczna wycieczka skiturowa może stać się małą przygodą, którą zapamiętamy do końca życia.

Od 6 lat w ramach akcji Kursy Lawinowe PZU tworzymy serię edukacyjną #poradylawinowe, której celem jest promocja wiedzy i umiejętności związanych z zimową turystyką górską. W 2022 roku postanowiliśmy wykorzystać nasz know how związany z filmowaniem w górach, by udokumentować wycieczkę skiturową, podobną do tych, jakie odbywają uczestnicy organizowanych przez nas szkoleń. Premiera filmu planowana jest na grudzień 2022 roku na stronie www.kursylawinowe.pl i kanale www.youtube.com/kursylawinowepl

Więcej informacji znajdziecie na dedykowanej stronie FILMU

Komunikat lawinowy ogłaszany dla polskiej części Tatr przez TOPR to jedno z najważniejszych źródeł informacji na temat warunków panujących na szlakach. Ratownicy przypominają, by nie traktować 1. czy 2. stopnia zagrożenia lawinowego jak zielonego światła do podejmowania większego ryzyka. Wypadki zdarzają się bowiem nawet przy „lawinowej jedynce”.

W komunikacie lawinowym znaleźć można informacje na temat stopnia zagrożenia lawinowego danego dnia, możliwej zmiany poziomu zagrożenia oraz historii tych zmian w ciągu ostatnich dwóch dni. Używana w nim pięciostopniowa skala. lawinowa (stosowana od 1993 roku przez organizacje współpracujące w ramach Europejskiego Stowarzyszenia Służb Prognozowania zagrożenia lawinowego EAWS) pozwala opisywać poziom zagrożenia ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia i potencjalną wielkość lawin. Pełną definicję stopni znaleźć można na stronie TOPR.

Jak podkreśla Jan Krzysztof, Naczelnik TOPR i opiekun merytoryczny akcji Kursy Lawinowe PZU, 1. czy 2. stopień nie mogą być traktowane jak zielone światło dla podejmowania większego ryzyka –

„Wypadki lawinowe mogą mieć miejsce już przy pierwszym stopniu. Uniknięcie wypadku jest wtedy co prawda najłatwiejsze, ale wymaga to wiedzy i czujności. Z pierwszym i drugim stopniem zagrożenia lawinowego mamy zazwyczaj do czynienia przez 2/3 zimy. Stąd i najwięcej osób, które uprawiają sport i turystykę w górach w takich warunkach. Niski stopień i mała ilość śniegu często usypiają czujność, a przecież pierwszy stopień, to również zagrożenie lawinowe.”

fot. Franek Przeradzki / Kursy Lawinowe PZU

Trzeba pamiętać, że komunikat lawinowy dotyczy bardzo dużego obszaru, a stabilność pokrywy śnieżnej jest różna dla każdego metra kwadratowego stoku. Dlatego planując wyprawę w góry należy zwrócić uwagę na publikowane przez TOPR informacje o wysokości i wystawie względem kierunków świata czy też głównych problemach lawinowych.

„Te informacje trzeba umieć odnieść do planowanej trasy wycieczki. Dla przykładu: jeżeli wzrost zagrożenia związany jest z intensywnymi opadami śniegu, którym towarzyszy wiatr, to stoki zawietrzne będą miejscami, gdzie ryzyko wyzwolenia lawiny będzie zapewne większe. Po przeczytaniu komunikatu trzeba się zatem zastanowić, czy będziemy się poruszać danego dnia w terenie, gdzie to zagrożenie jest największe. To oczywiście tylko jedna z wielu sytuacji z jakimi można się spotkać w górach. Sposobem na lepsze zrozumienie tego, jakie czynniki wpływają na stabilność pokrywy śnieżnej i w jaki sposób analizować te dostępne dla nas informacje, jest z pewnością udział w kursie lawinowym prowadzonym przez ratowników TOPR. To taka podstawa dla tych, którzy planują skitury lub piesze wycieczki w Tatrach.”

– tłumaczy Jacek Będkowski, organizator akcji Kursy Lawinowe PZU.

Więcej informacji o tym jak planować wyjścia w góry dostępne jest w powtórce WEBINARU, dostępnej za darmo na kanale YouTube Kursy Lawinowe

Co trzeba wziąć pod uwagę przy wyborze celu zimowej wycieczki w góry? Jak odczytywać komunikat lawinowy? Jaki sprzęt ze sobą zabrać? Kursy Lawinowe i PZU zapraszają do udziału w bezpłatnym webinarze, którego gośćmi będą: Naczelnik TOPR Jan Krzysztof, oraz ratownik TOPR i prowadzący szkolenia lawinowe Marcin Witek.

W czwartek, 18 marca. o godz. 18:00 na stronach: www.facebook.com/kursylawinowe i www.youtube.com/kursylawinowepl będzie można obejrzeć bezpłatny webinar, którego tematem będzie planowanie wycieczek pieszych i skiturowych. Gośćmi spotkania będą:

– Jan Krzysztof, Naczelnik TOPR

– Marcin Witek, ratownik TOPR, przewodnik górski i prowadzący Kursy Lawinowe

„W czasie naszego spotkania porozmawiamy o komunikacie lawinowym, wyborze celu, prognozie pogody i niezbędnym sprzęcie. Podpowiemy jakie informacje zgromadzić przed wyjściem i jaki wpływ powinny one mieć na nasze plany. Pokażemy też jaki wpływ na konkretne zdarzenia w górach, miały decyzje podejmowane na etapie przygotowania.”

– tłumaczy Jacek Będkowski, jeden z organizatorów akcji Kursy Lawinowe.

Będzie to już drugi webinar organizowany przez Kursy Lawinowe PZU. W czasie spotkania, które odbyło się 24 lutego, przedstawiciele TOPR i TPN dyskutowali m.in. o tym jak pandemia wpłynęła na ruch turystyczny w Tatrach, rosnącej popularności skituringu i najczęstszych błędach popełnianych przez początkujących miłośników turystyki narciarskiej. Powtórki webinarów oglądać można na kanale www.youtube.com/kursylawinowepl

Wirtualne spotkania inicjatywą organizatorów akcji Kursy Lawinowe PZU, których celem jest promowanie bezpiecznej i odpowiedzialnej turystyki górskiej, w sytuacji braku możliwości prowadzenia szkoleń lawinowych i skiturowych. Oprócz zaproszenia do udziału w webinarze, organizatorzy zachęcają również do słuchania podcastów o tematyce górskiej dostępnych na kanale Spotify , a także oglądania najnowszych odcinków z serii #poradylawinowe na YouTubie. Są one źródłem informacji o planowaniu wyjść w góry, sprzęcie lawinowym, poszukiwaniu osób zasypanych przez lawinę i wielu innych tematach związanych z zimową turystyką górską.